Qədir məntəqəsinə giriş

Cümə axşamı günü əzəmətli Qədir qafiləsi hərəkətə gəldi və yüz iyirmi min nəfərdən çox cəmiyyət seli Həzrətlə birlikdə Qədirə qədərki beş günlük səfərə başladılar. Hətta Məkkə əhalisindən beş min nəfər və Yəmən əhalisindən on iki min nəfər - öz diyarlarının marşurutunun əksinə olaraq - Qədir mərasimini görmək üçün Həzrətlə birlikdə gəldilər. Peyğəmbərin (s) göstərişinə əsasən hacılardan heç kəs Məkkədə qalmadı və hamı İslamın ən böyük tarixi toplantısında iştirak etmək məqsədilə Qədir üçün görüş yerinə üz tutdular. Karvan, Mədinədən Məkkəyə gəldikləri həmin marşurutla geri qayıdırdı. Məkkədən xaric olandan sonra ilk öncə “Səyrəf”-ə çatdılar və oradan “Mərruz-zəhran”-a qədər gəldilər. Növbəti abadlıq (yaşayış yeri) “Usfan” idi və oradan “Qudeyd”-ə çatdılar. Beləliklə Cöhfəyə yaxınlaşırdılar. “Qədir” onun kənarında idi.

Zilhəccə ayının on səkkizi, bazar ertəsi günü zöhürə yaxın “Qədir-Xum” məntəqəsinə çatan kimi Həzrəti Peyğəmbərimiz (s) öz hərəkət marşurutunu yolun sağ tərəfinə-Qədir istiqamətinə dəyişdi və belə buyurdu: “Ey insanlar! Allaha dəvət edənə cavab verin, mən Allahın elçisiyəm”.

Bu mühüm xəbərin çatdırılma zamanından kinayə edənlər var idi (və ya narahat olanlar var idi). Buna görə də carçının belə nida etməsinə göstəriş verdi: “İnsanların hamısı ayaq saxlasınlar, öndə gedənlər qayıtsınlar arxada olanlar dayansınlar” ki, hamı yavaş-yavaş öncədən təyin olunmuş məkanda toplansınlar. Həmçinin göstəriş verdi ki, heç kəs orada olan qədim ağacların altına getməsin və o məkan xütbənin yerinin bərpa olunması üçün boş qalsın. Bu göstərişdən sonra bütün miniklər dayandırıldı və öndə gedənlər qayıtdılar. Camaatın hamısı Qədir məntəqəsində miniklərindən endilər və hər biri özləri üçün yer tapıb, üç günlük qalmaq üçün çadır quraraq biraz dincəldilər və yerbəyer oldular. Beləliklə səhra ilk dəfə əzəmətli bir bəşəri toplantının şahidi oldu. Beş pak nurun, Həzrəti Peyğəmbər (s), Əmirəl-möminin Əli (ə), Həzrəti Zəhra (s.ə.), İmam Həsən (ə) və İmam Hüseynin (ə) vücudu bu böyük yığıncağın əzəmətini bir neçə qat edirdi. Müxtəlif qövmlərdən, qəbilələrdən, şəhərlərdən fərqli imana sahib olan müxtəlif kişi və qadınlar öz Peyğəmbərlərinin (s) minbəri önündə diz çökmüşdülər ki, bu da bu ehtişamlı toplantının digər bir cəlbedici məqamı idi. Günəşin hərarəti nəticəsində istinin şiddəti və yerin qızğınlığı elə bir həddə narahatedici idi ki, camaat və hətta Həzrətin (s) özü libasının bir küncünü başına atmış, bir küncünü isə ayağı altına salmışdı, bir dəstə isə istinin şiddətindən əbalarını ayaqlarına olamışdı!

(Biharul-Ənvar, c. 21, səh. 387, c. 37, səh. 173, 203 və 204, c. 98, səh. 298. Əvalim, c. 3:15, səh. 50, 60, 75, 79, 80 və 301. Əl-Ğədir, c. 1, səh. 10 və 22. Mədinətul-Məaciz, səh. 128. Əl-Fusulul-Muhimmə, səh. 24 və 25)

Xütbə yerinin və minbərin hazırlanması

Digər bir tərəfdən Peyğəmbər (s) xüsusi əshabından dörd nəfəri yəni, Miqdad, Salman, Əbu Zərr və Əmmarı çağırıb, onlara göstəriş verdi ki, bir-birinin yanında bir cərgədə olan qədim ağacların yerinə getsinlər və oranı hazırlasınlar. Onlar ağacların altındakı tikanları qopardılar, nahamar daşları topladılar, oranı süpürdülər və su səpdilər. Daha sonra ağacların, yerin yaxınlığına qədər gəlmiş budaqlarını kəsdilər. Ondan sonra iki ağac arasındakı fasilədə budaqların üzərinə parça atdılar ki, kölgə olsun və o yer Həzrətin (s) nəzərində tutduğu üç günlük proqram üçün tamamilə uyğun vəziyyətə gəlsin. Daha sonra kölgəliyin altında daşları bir-birinin üzərinə yığdılar, dəvə və sair miniklərin üzərinə atılan şeylərdən də istifadə etməklə Həzrətin (s) qaməti hündürlüyündə bir minbər düzəldərək onun üzərinə bir parça atdılar. Minbəri elə düzəltmişdilər ki, cəmiyyətə nisbətdə ortada yerləşsin və Peyğəmbər (s) xütbə edən vaxt camaata yaxın olsun ki, səsi hamıya çatsın və hamı onu görsün. Camaatın çoxluğunu nəzərə alaraq, səsi gur olan Rəbiəni seçdilər. Belə ki, sözləri daha yaxşı eşitsinlər deyə Həzrətin (s) kəlamını uzaqda olan şəxslər üçün təkrarlasın.

(Biharul-Ənvar, c. 21, səh. 387, c. 37, səh. 173, 203 və 204, c. 98, səh. 298. Əvalim, c. 3:15, səh. 50, 60, 75, 79, 80 və 301)

Həzrəti Peyğəmbər (s) və Əmirəl-möminin (ə) minbərin üzərində

Zöhr vaxtına yaxın camaatın intizarı sona çatdı və Həzrətin (s) carçısı (azançısı) camaat namaz üçün azan verdi. Camaat xeymələrdən çölə çıxıb, minbərin önündə toplaşdılar və namaz üçün cərgəyə dayandılar. Peyğəmbər (s) də öz xeyməsindən çıxdı və namaz yerində dayanıb, camaat namazını təşkil etdi. Ondan sonra camaatın baxışları önündə Peyğəmbər (s) Qədir minbərinə qalxdı və onun üzərində dayandı. Daha sonra Əmirəl-möminini (ə) səslədi ki, minbərin üzərində onun sağ tərəfində dayansın. Xütbə başlamazdan öncə, Əmirəl-möminin (ə) minbərin üzərində bir pillə aşağıda Həzrətin (s) sağ tərəfində dayandı və Peyğəmbərin (s) əli O Həzrətin (ə) çiynində idi. Daha sonra O Həzrət (s) cəmiyyətin sağ və sol tərəfinə nəzər saldı və gözlədi ki, camaat tamamilə toplansın. Qadınlar da məclisin elə bir bölümündə oturmuşdular ki, Peyğəmbəri (s) yaxşıca görürdülər. Camaatın hazır olmasından sonra, Peyğəmbəri-Əkrəm (s) aləmlər üçün tarixi nitqə və öz sonuncu rəsmi xütbəsinə başladı. Xütbənin bu xüsusi şəklini nəzərdə saxlamaqla - ki, iki nəfər minbərin üzərində dayanmış və yüz iyirmi mindən çox iştirakçı o əzəmətli təbliğçiyə baxırdı. Bu lazımlı nüansa diqqət yetirdikdə, görürük ki, 120000 nəfərin bir nitq üçün, hamının görə biləcəyi bir xətibin müqabilində toplanması günümüz dünyasında da qeyri adi bir məsələdir-o ki qaldı besət əsrində olsun. Altı min illik peyğəmbərlər əsrindən o günə kimi heç vaxt nitq söyləmək üçün belə bir əzəmətli məclis təşkil olunmamışdı.

(Biharul-Ənvar, c. 21, səh. 387, c. 37, səh. 209. Əvalim, c. 3:15, səh. 44, 97 və 301. İsbatul-Hudat, c. 2, səh. 267, hədis: 387 və 391. İhqaqul-Həqq, c. 21, səh. 53 və 57)